1 Ağustos 2007

Tonton Dede : Hulusi Kentmen

Tonton Dede


adının hakkını ziyadesiyle veren güzel insan. hulûsi “ saf, halis, içi temiz, içten, candan “ mânâsına geliyor.bazen gerçek hayatla hayal dünyası iç içe geçer, geçirmek istersiniz… kahramanlarınız vardır, güvendiğiniz, çok sevdiğiniz… benim gibi, çocukluk dönemi biraz 70 li biraz da 80li yıllara denk gelen birisiyseniz kahramanlarınızdan birinin hulûsi kentmen olması çok doğaldır. hayalinizdeki dede, tonton amcadır. pos bıyıkları ciddiyetine ciddiyet katarken, onları şöyle bir sıvazlamasıyla içinize bir güven duygusu dolar, yaşasın problem çözülecek diye umudunuz yeşerir. bir mimikle pos bıyıklar onu sevimli yapar, tonton yapar.evin bücürüyle işbirlikçidir, yaramazlıkta üstüne yoktur. çöpçatandır… birini birine yakıştırdı mı, açar kesenin ağzını, yollar onu parislere, romalara, afete dönüştürür ve evlendirir.otoriterdir.diyete gelemez, evin hizmetli tayfasını ayartır… istediğini yer. yufka yüreklidir, başkalarının mutluluğu onun mutluluğudur.ortamda bir kumpas mı dönüyor hemen ayak uydurur ama bir şartla… yeter ki kumpas sevgi için aşk için dönüyor olsun .gri takım, fötr şapka, baston kullanır.komiser ise şayet pek babacandır.meyhaneci ise derdine ortakdır.esnaf ise en dürüstüdür, hal hatır sorar.
meraklısına ;1911 yılında bulgaristan’ın tirnovo kentinde dünyaya gelmiş ve 20 aralık 1993 yılında hayata gözlerini kapamıştır. türk sinemasında sahneyi paylaşmadığı oyuncu , çalışmadığı yönetmen kalmamış aktörlerdendir. herkese eşlik etmiştir.o güzelim pos bıyıklar bir onda vardır bir de çok yakın dostu hüseyin baradan’da. hulusi kentmen denilince akla hemen bu pos bıyıkları gelir.
belli rollerin adamıdır. ya fabrikatördür, ya komiser, ya sadece zengin adamdır…bazen marangoz bazense meyhaneci, mahallenin esnafı olarak görünür filmlerde. sinemaya ilk başladığı yıllarda tarihi filmlerde rol almıştır. birkaç örnek : istiklal madalyası , şehitler kalesi , estergon kalesi, zülfikârın gölgesinde, barbaros hayrettin paşa ( 1951 ) vs.1942 yılında başladığı sinema hayatına 60’lı yıllara gelene kadar yılda ortalama 2 film sığdırabilmiştir.
60’lı yıllardaki filmotografisine göre :1960’da ( 5 ) , 1961’de ( 6 ),1962’de ( 16 ), 1963’te ( 10 ) , 1964’te ( 15 ), 1965’te ( 16 )1966’da ( 4 ), 1967’de ( 7 ), 1968’de ( 5 ),1969’da ( 10 ). zaten bu on yıllık süre içindeki filmlerinde hepimizin bildiği o tonton, babacan, sıkıntılarla boğuşurken; güven veren o koca cüssesi, elindeki bastonu, fötr şapkası, pos bıyıklarını şöyle bir sıvazladığı ve problemleri şak diye çözdüğü rolleriyle çıkar karşımıza. bu filmlerden benim için en iyileri ve çoğumuzun da hatırlayacağı : ayşecik serileri, küçük hanım avrupada , ne şeker şey ,badem şekeri , adanalı tayfur , hıçkırık , kınalı yapıncak , boş çerçeve , yumurcak .
70 ve 80 arası dönemde 107 filmde oynamıştır. bu dönemde başta erler film ( 19 )olmak üzere , arzu film ve erman film yapımlarında sıklıkla rol almıştır. bunlardan bazıları:
yumurcak serileri,
küçük hanımefendi : yaşlı babacan avukat rolündedir. rol arkadaşları ediz hun ve hülya koçyiğit .
afacan : balıkçı osman * sokakta bulduğu bebekle soluğu meyhanede alır. meyhaneci , dert ortağı hulûsi kentmen’dir. “ ya bunun karnını doyuralım önce” der hulûsi baba, balıkçı osman “ hay yaşa sen , ver ordan biraz köfte pilav” deyince “ dur ulan öldürecek misin el kadar masumu” diye olaya el koyar ve bebeğin karnını doyurur.
kezban pariste : hülya koçyiğit ve izzet günay’ın başrollerini oynadıkları bu filmde, uçarı torununu yola getirmek isteyen dediğim dedik, sevimli dede rolündedir.
tatlı dillim : yolu bir köye düşen tarık akan, köyün güzel öğretmeni filiz akın’a aşık olur ve evlenirler ama bir süre sonra köy hayatından sıkılan tarık, şehre döner. güzel köy öğretmenimiz de ardından şehre gider ve babasıyla* tanışır durumu anlatır. babası haylaz oğluna iyi bir ders vermek için genç kadınla işbirliği yapar.
hayat bayram olsa : iki genç * * birbirlerini sevmektedir ama ne yazık ki düşman ailelerin çocuklarıdır. biri ateşoğlu diğeri de barutoğlu’dur. hulûsi baba da kızın babasıydı. diğer düşman babayı da rahmetli ali şen oynamıştı.
yalancı yarim : emel sayın fakir kızı, tarık akan da zengin erkeği canlandırır. emel sayın, hulûsi kentmen’i babası diye tanıtmıştır. o da bozuntuya vermez çünkü aşka büyük hürmeti vardır.
oh olsun : yine çok zengin, yine fabrikatör, otoriter ve oğlunu zengin bir ailenin kızyla evlendirmeyi planlayan adam rolündedir.ne yazık ki oğlu * fabrikasında işçi olarak çalışan güzel kıza *gönlünü kaptırmıştır. gizlice evlenirler. filmin en şahane sahnelerinden biri çatıdaki gizli odada doğum yapan kızın yanına çıkmaya çalışan , bacacı kılığına girmiş doktorun * sürekli hulûsi babayla karşılaşması ve o komik replikler.
yüreğimde yare var : biri öz diğeri üvey iki çocuğu olan marangozu canlandırır. bütün isteği çocuklarının evlenip çoluk çocuğa karıştığını görmektir. ikisi de bir türlü evliliğe yanaşmayan nurten * ve yakup * babalarını çok üzmektedir. oysa ki yaşlı adamın bilmediği kardeş gözüyle baktığı çocuklarının birbirlerine sırılsıklam aşık olduğudur.
salak milyoner : kayseri’den babalarının vasiyeti üzerine istanbul’a gelen dört kardeşin komik öyküsünün anlatıldığı bu filmde babacan komiserdir. istanbul’u köstebek gibi kazıp duran dört kardeş birkaç kez komiserin karşısına çıkarlar.
ah nerede : üç oğlunu istanbul’a okumaya yollamıştır ama onlar okumak şöyle dursun biri çapkınlık, biri kumarbazlık diğeri de devrimcilik yapmaya çalışır. bunun üstüne onları apar topar memlekete geri getiren otoriter baba son sahnede intihar etmeye çalışan oğlu ferit’i caydırmak için yine otoriterliğini öttürmektedir : feriiit, in ulan aşşa, gelirsem yukarı döverim valla!
delisin : kendisi gibi aklı başında ferit’le * fotoğraf stüdyosunu ve alembeğendi halkını idare etmeye çalışan fotoğrafçı mümtaz rolündedir. ortada ne sihir vardır ne de keramet ama fotoğraf stüdyosu yatıra dönüşmüştür.
baba bizi eversene : çalışanı mahir’den * hiç hazzetmeyen ama ondan yine de vazgeçemeyen fazıl bey kendileri. o derece kıl olur ki mahir’e adını mahir taktığı siyah saçlı oyuncak bebeğin saçlarını yolmaktadır bir sahnesinde.
öyle olsun : zeytinyağı imparatoru hulûsi bey, kızı alev *, kepçe takma adlı muhabir ferit * etrafında dönen , ferit’le zorla güreş yaptığı sahneleriyle hatırlanan komedi filmlerinden.
gel barışalım : kendisi zengindir, kızının* da zengin biriyle evlenmesini beklerken o tutar orta halli bir delikanlı * ile evlenir. filmde sevmediği damadını “çayır züppesi” diye adlandırmaktadır.
meraklı köfteci : komiser rolündedir.
sivri akıllılar : emekli komiser hulûsi, zeki * ve metin’in * ricası üzerine hırsızlık yapılan otele müşteri gibi yerleşir ve olayı çözmeye çalışır. filmin bir sahnesinde giydiği kırmızı siyah çizgili eski tip mayonun içinde pek bir sevimlidir.
80li yıllarda onbir filmde oynamıştır. artık yetmiş yaşını aştığı dönemlerdir.arşiv çalışmasının sonucunda elde ettiğim , meraklısının ilgisini çekebilecek birkaç ayrıntı;
- en yakın dostlarından birisi rahmetli hüseyin baradan’dır. kendisi gibi pos bıyıklara sahip rahmetli ile izmir fuarı’nda grup olarak sahneledikleri gösteriler yapmışlardır. (grubun adını öğrendiğimde ekleyeceğim buraya).
-en çok çalıştığı yönetmenler sırasıyla orhan aksoy ( 20 ), türker inanoğlu ( 18 ), osman f seden ( 15 ), ertem eğilmez ( 10 ), ülkü erakalın ( 10 ), nejat saydam ( 10 ), mehmet dinler ( 9 ), hulki saner ( 9 ), atıf yılmaz ( 7 ) ve orhan elmas ( 7 ).
-sadece duvarda asılı resmiyle rol aldığı film zeki ökten’in 1973 yapımı bitirim kardeşler adlı filmidir.kartal tibet ve kadir inanır’ın oynadığı bu filmde , iki kardeşin iyi bir iş becerdiklerinde duvardaki resim güler, işi ellerine yüzlerine bulaştırdıklarında ise duvardaki resim kaşlarını çatar durumda gözükür.
-kötü adamı oynadığı yegâne rol , hülya koçyiğit ve ediz hun’un başrollerini paylaştığı , mehmet dinler’in 1970 yapımı “söz müdafaanın” adlı filmdedir. burada oğlundan * uzak tutmak istediği kızı * tuzağa düşürerek kötü bir kadınmış izlenimi uyandırmaya çalışır. filmde onunla işbirliği yapan diğer kötü adamı da hüseyin baradan oynamıştı.
- oyuncu kimlikleri ile tanıdığımız ama yönetmenlik de yapan abdurrahman palay ’ın “ adalardan bir yar gelir bizlere”, vahi öz’ün “ hacı baba” ve zeki alasya’nın “ sivri akıllılar” filmlerinde de oynamıştır.
- çocukların çok sevdiği keloğlan aramızda , ali baba ve kırk haramiler ve keloğlan oynamıştır.
- dönemin ünlü şarkıcı filmlerinde de boy göstermiştir:
bıktım her gün ölmekten - orhan gencebay
şepkemin altındayım - ajda pekkan ( onunla birkaç filmi daha vardır )
tanrıya feryat- ferdi özbeğen
yadeller - ferdi tayfur
- 70li yıllarda yeşilçamdaki seks furyası zamanından o da ne yazık ki nasibini almış ve üç filmde oynamıştır. ( bu filmlerde o dönemin seks furyası ile adları anılan oyuncular olduğundan dolayı bu katogoriye giriyor kimse yanlış anlamasın).
- ne alırsan iki buçuk ( 1976)
- öl seve seve ( 1977 )
- ah be ne dünya ( 1977 )
- yorgun savaşçı 1978 ve acımak 1985 rol aldığı iki tv dizisidir.
ekşi sözlük'te 13.01.2005 'de yazmışım.

Hiç yorum yok: